Bài viết dài tiết lộ vụ lừa đảo BTCFi TVL, báo cáo “Bằng chứng TVL” của Nubit giải thích chi tiết

Tác giả gốc: Nubit và Nebra

Trong hệ sinh thái Bitcoin, tổng khối lượng khóa (TVL) là thước đo kích thước và quy mô của Dự án BTCFi (Tài chính Bitcoin). Tuy nhiên, khi BTCFi mở rộng, tranh cãi xung quanh tính xác thực của dữ liệu TVL tiếp tục gia tăng. Thống kê sai, đếm lặp đi lặp lại, khóa giả mạo và các hiện tượng khác đang làm xói mòn lòng tin của người dùng, đồng thời tính minh bạch và độ tin cậy của hệ sinh thái Bitcoin do đó đã bị thách thức nghiêm trọng.

Để ứng phó với hiện tượng này, Nubit cùng với các dự án hàng đầu trong hệ sinh thái Bitcoin như Nebra, Bitcoin Layers và Alpen Labs đã được phát hành vào ngày 5 tháng 1 năm 2025 Báo cáo"Bằng chứng về TVL", chỉ thẳng vào BTCFi Tình hình hiện tại không rõ ràng trong lĩnh vực này đòi hỏi phải thiết lập cơ chế xác minh tính minh bạch tài sản tiêu chuẩn cao hơn, đồng thời đề xuất công cụ xác minh TVL nguồn mở để hỗ trợ mạnh mẽ cho tính minh bạch của hệ sinh thái Bitcoin.

Sau đây là nội dung gốc của báo cáo:

Đặc biệt cảm ơn Bitcoin Layers và Alpen Labs vì đã xem xét và phản hồi có giá trị về bài viết này.

Sự phát triển của BTCFi và Token đặt cọc lỏng (LST)

Bitcoin đã có từ lâu nền tảng của hệ sinh thái tài sản kỹ thuật số.

Tuy nhiên, qua nhiều năm, việc sử dụng nó phần lớn bị giới hạn ở vai trò là nơi lưu trữ giá trị và phương tiện trao đổi. Cho đến năm 2023, các giao thức như Babylon đã đưa ra khái niệm đặt cược Bitcoin, cho phép người dùng khóa BTC của họ theo cách tự quản lý và tham gia vào cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake để kiếm phần thưởng.

Sự đổi mới này đã mở ra một kỷ nguyên mới cho Bitcoin, hiện nay thường được gọi là BTCFi. Phong trào này đã mang lại cho Bitcoin những khả năng chưa từng có. Kể từ đó trở đi, Bitcoin không còn chỉ là một tài sản được nắm giữ thụ động mà có thể tham gia tích cực vào hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi).

Để nâng cao tính khả dụng và tính thanh khoản của việc đặt cược Bitcoin, một làn sóng Mã thông báo đặt cược chất lỏng Bitcoin (LST) đã ra đời. Các giao thức này hoạt động như người giám sát, cho phép người dùng đặt cược BTC của họ và đổi lại nhận được thông tin xác thực được mã hóa. Các LST này có thể được sử dụng miễn phí trong các ứng dụng DeFi bao gồm cho vay, giao dịch, canh tác năng suất, v.v. Mô hình này cho phép những người đặt cược Bitcoin tận dụng tối đa cả hai thế giới: kiếm phần thưởng đặt cược trong khi tham gia vào nhiều cơ hội DeFi.

Các giao thức LST này nhanh chóng nhận được sự công nhận từ người dùng và tổng khối lượng bị khóa (TVL) được các giao thức liên quan báo cáo đã lên tới hàng tỷ đô la. TVL thường được coi là thước đo quan trọng về hoạt động của người dùng và sự thành công của giao thức.

Tuy nhiên, chúng tôi muốn đặt ra một câu hỏi quan trọng cho ngành: Giao thức Bitcoin LST Các số liệu TVL được báo cáo đáng tin cậy đến mức nào?

Cụ thể hơn, đối với BTC mà giao thức thực sự không thể kiểm soát hoặc khấu trừ, những tài sản này có nên được đưa vào TVL không?

Nếu số liệu TVL bị thổi phồng, điều này có thể mang lại cho người dùng và nhà đầu tư cảm giác an toàn sai lầm. Dữ liệu TVL bị thổi phồng có thể che giấu hồ sơ rủi ro và thanh khoản thực sự của giao thức, khiến tất cả các bên liên quan đưa ra quyết định sai lầm và chịu tổn thất tiềm ẩn.

Tại sao TVL của Giao thức đặt cược thanh khoản Bitcoin khó theo dõi?

Trong bối cảnh đặt cược Bitcoin, mô hình UTXO độc đáo của Bitcoin làm tăng thêm độ phức tạp, khiến dữ liệu TVL (Tổng khối lượng bị khóa) khó diễn giải chính xác. Sự phức tạp này làm xói mòn niềm tin vào Giao thức đặt cược thanh khoản Bitcoin (LST), đồng thời gây lo ngại về tính bền vững của toàn bộ hệ sinh thái BTCFi.

Hãy cùng phân tích kỹ nguyên nhân.

Bitcoin sử dụng mô hình UTXO (đầu ra giao dịch chưa được chi tiêu) và mỗi giao dịch tạo ra một "đơn vị Bitcoin" độc lập với các điều kiện sử dụng cụ thể. Ví dụ:

Một UTXO nhất định có thể yêu cầu chữ ký khóa riêng trước khi có thể sử dụng.

Các UTXO phức tạp hơn có thể bao gồm các yêu cầu đa chữ ký hoặc khóa thời gian.

Không giống như mô hình tài khoản của Ethereum, mô hình UTXO của Bitcoin không tổng hợp số dư, điều này khiến việc theo dõi và khóa tiền trở nên phức tạp hơn — — mặc dù không hoàn toàn không thể đạt được. Do đó, dữ liệu TVL cho các giao thức LST trên thực tế thường được các giao thức tự báo cáo. Để xác minh những dữ liệu báo cáo này, chúng tôi cần bắt đầu từ một câu hỏi đơn giản:

TVL của Giao thức đặt cược thanh khoản Bitcoin nên được tính như thế nào?

Mục tiêu của giao thức đặt cược Bitcoin là cung cấp bảo mật kinh tế cho các giao thức lớp ứng dụng như Rollups, Lớp sẵn có dữ liệu (DA), v.v. Từ góc độ này, sự bảo mật kinh tế này chỉ có hiệu quả nếu số Bitcoin đặt cược được giữ trong ký quỹ bằng giao thức đặt cược và có thể cắt giảm được. Vì vậy, có một điều rõ ràng:

BTC không được ký quỹ theo thỏa thuận đặt cược hoặc không thể cắt giảm sẽ không được tính vào TVL.

TVL của các cam kết lặp đi lặp lại về Bitcoin bị làm giả như thế nào?

Để theo đuổi TVL (Tổng khối lượng bị khóa) cao, nhiều giao thức đặt cược thanh khoản Bitcoin đạt được thỏa thuận với những người nắm giữ vị thế lớn (cá voi) bằng mọi giá, cố gắng vượt qua " data " để tăng số TVL của nó một cách giả tạo.

Đây là cách họ vận hành:

1. Cam kết của cá voi: số lượng lớn người nắm giữ Bitcoin ( tức là cá voi) được khuyến khích chuyển BTC của họ đến một địa chỉ do cá voi và giao thức cùng kiểm soát, tham gia dưới danh nghĩa "đặt cược".

2. Quyền kiểm soát của cá voi vẫn không thay đổi: Sau khi hoàn thành cam kết, cá voi vẫn giữ quyền kiểm soát cuối cùng đối với UTXO (sản lượng giao dịch chưa chi tiêu). Giao thức không thể thực thi việc quy đổi hoặc thực thi các hình phạt (bao gồm cả việc cắt giảm), điều đó có nghĩa là các khoản tiền này không bao giờ thực sự gặp rủi ro.

3. Đưa sai vào TVL: Giao thức tính các UTXO này vào TVL của nó, mặc dù số tiền này không thực sự bị khóa và cá voi có thể rút hoặc sử dụng lại số tiền đó .

Tình hình thực tế là:

Người dùng (cá voi) duy trì toàn quyền kiểm soát Quyền của quỹ: Cá voi có thể chi tiêu số BTC này bất cứ lúc nào hoặc đặt cược chúng vào các giao thức khác.

Cam kết giả không có hình phạt giảm bớt: Quá trình "cam kết" này không có bất kỳ điều kiện giảm bớt bắt buộc nào và về cơ bản là vô nghĩa.

Ý nghĩa cốt lõi của việc đặt cược là đảm bảo an ninh mạng bằng cách khuyến khích hành vi lành tính và trừng phạt hành vi độc hại. Chém đảm bảo rằng người tham gia có nguy cơ mất tiền thực sự nếu họ không tuân theo các quy tắc giao thức hoặc có hành vi không trung thực. Nếu không có cơ chế này, việc cầm cố sẽ trở thành một trò hề “cầm cố vì mục đích cầm cố” và không có tác dụng thực tế.

Hãy tự hỏi: Ý nghĩa của lời cam kết là gì? Nó không nhằm mục đích thổi phồng số liệu TVL hoặc đưa ra một tuyên bố mang tính biểu tượng mà là để bảo mật giao thức thông qua cơ chế giảm bớt.

Điều này gợi nhớ đến những bài học khó khăn của FTX. Trong sự cố FTX, khoảng cách giữa số lượng được khai báo (mã thông báo biên nhận) và dự trữ thực tế (tài sản có thể hoàn lại) cuối cùng đã dẫn đến sự suy giảm hoàn toàn về niềm tin của người dùng. Nếu một giao thức tăng số liệu TVL của nó, bạn có thực sự tin tưởng rằng nó sẽ không lạm dụng khoản dự trữ của bạn sau lưng không? Một giao thức bóp méo sự thật về một vấn đề cơ bản như dự trữ có thể đã đi chệch khỏi nguyên tắc không đáng tin cậy mà Bitcoin đại diện.

Dữ liệu TVL tăng cao này đặt ra một câu hỏi lớn hơn: Những Bitcoin được báo cáo là "đặt cược" này có thực sự bị khóa không? Hayđây chỉ là một thước đo sai lầm để thu hút sự chú ý và thổi phồng con số?

Rủi ro TVL sai

Về mặt lý thuyết, các token được cam kết có tính thanh khoản ( Liquid Stake Token hoặc LST được thiết kế để đại diện cho Bitcoin được đặt cược vào các giao thức như Babylon, cho phép chủ sở hữu kiếm được phần thưởng đặt cược trong khi vẫn duy trì tính thanh khoản của tài sản. Tiền đề của cơ chế này là mọi LST đều được hỗ trợ hoàn toàn bằng nguồn dự trữ Bitcoin thực theo tỷ lệ 1:1.

Tuy nhiên, một số thỏa thuận đặt cược theo đuổi con số TVL cao có thể làm lung lay những cam kết này. Nếu BTC được đặt cược một phần vẫn được chủ sở hữu ban đầu kiểm soát hoàn toàn, trong khi giao thức đồng thời báo cáo nó là bị khóa hoàn toàn, thì điều này sẽ đe dọa trực tiếp đến các giả định cơ bản làm cơ sở cho LST. Kết quả có thể là:

Số tài sản thế chấp thực tế bị khóa ít hơn số tiền được báo cáo.

Mô hình đặt cược không thể mang lại mức độ bảo mật như mong đợi.

Có một khoảng cách rất lớn giữa TVL được báo cáo và số lượng BTC thực tế được đặt cọc.

Cuối cùng, những hành động này đặt câu hỏi liệu LST có thực sự được hỗ trợ đầy đủ bởi nguồn dự trữ có thể xác minh hay không và làm dấy lên nghi ngờ về an ninh kinh tế mà các mã thông báo này có thể cung cấp, chẳng hạn như:

1. Thiếu 1:1 Hỗ trợ được đảm bảo

Vì giao thức tính Bitcoin không thực sự bị khóa hoặc đặt cọc là “cổ phần”, nên không có gì đảm bảo rằng tài sản hỗ trợ LST sẽ thực sự tồn tại hoặc nằm dưới sự kiểm soát của Thỏa thuận. Người dùng nắm giữ các token này chỉ có thể dựa vào các tuyên bố đơn phương từ giao thức. Hơn nữa, nếu những tài sản này không tồn tại, người dùng sẽ phải đối mặt với rủi ro tổn thất tài chính thực sự khi mua lại tài sản cơ bản.

2. Phần thưởng đặt cược không thể xác minh được

Phần thưởng đặt cược sẽ đến từ những đóng góp thực sự cho an ninh mạng hoặc sự đồng thuận Bằng chứng cổ phần (PoS). Tuy nhiên, những phần thưởng này đến từ đâu khi Bitcoin cơ bản không thực sự được đặt cược? Chúng có bền vững không?

Đây là rủi ro hệ thống đối với toàn bộ hệ sinh thái BTCFi. Khi niềm tin suy yếu, tính thanh khoản có thể bị mất nhanh chóng, điều này không chỉ gây mất ổn định cho một giao thức nhất định mà còn có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của toàn bộ hệ sinh thái BTCFi dựa trên việc đặt cược Bitcoin.

Điều gì sẽ xảy ra khi các giao thức đặt cược Bitcoin trở nên không thể phân biệt được với các thực thể tập trung? Trong trường hợp này, người dùng không thể kiểm tra khoản dự trữ và chỉ có thể chọn tin vào tuyên bố của nhà điều hành. Tình trạng này đe dọa nghiêm trọng đến uy tín của BTCFi.

Tình hình hiện tại là mối đe dọa hiện hữu đối với uy tín của BTCFi. Để tránh rơi vào bẫy của các hệ thống tập trung và TVL giả mạo, chúng ta phải giải quyết gốc rễ của vấn đề: thiếu cơ chế đáng tin cậy và có thể kiểm chứng để chứng minh hoạt động dự trữ và đặt cược.

Đây là chìa khóa của Bằng chứng về TVL (gọi tắt là PoTVL). Chỉ bằng cách thiết lập tiêu chuẩn xác minh dự trữ dựa trên mật mã, minh bạch và khoa học thì mới có thể tin tưởng vào việc xây dựng lại LST Bitcoin và đảm bảo sự phát triển bền vững lâu dài của hệ sinh thái.

Giải pháp cơ bản: tính toán TVL minh bạch

Trong bối cảnh đặt cược Bitcoin, Địa chỉ Taproot đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các tập lệnh khóa đặt cược như Babylon. Các tập lệnh khóa này xác định các quy tắc rõ ràng để đặt cược, theo dõi và cuối cùng là rút BTC. Babylon là một ví dụ điển hình vì nó liên kết trực tiếp hành vi đặt cược với các quy tắc cấp giao thức có thể xác minh được trên mô hình Bitcoin UTXO.

Khi người đặt cược tham gia vào giao thức đặt cược, họ sẽ xây dựng các giao dịch đặc biệt gửi BTC đến địa chỉ Taproot do giao thức chỉ định. Các giao dịch này thường bao gồm những nội dung sau:

1. Đầu ra cam kết: một UTXO được sử dụng để gửi BTC đến địa chỉ Taproot để cam kết.

2. Đầu ra xác minh quyền sở hữu: UTXO thứ hai, chứa các khóa chung của người đặt cược và giao thức. Các khóa công khai này chứng minh quyền sở hữu BTC đã đặt cược.

Với Đặc điểm kỹ thuật của Thỏa thuận đặt cược BabylonVí dụ:

Thông số kỹ thuật này yêu cầu người đặt cược (hoặc LST Protocol) xây dựng giao dịch sau:

· UTXO đầu tiên gửi BTC đến địa chỉ Taproot được liên kết với tập lệnh khóa đặt cược của Babylon.

· UTXO thứ hai chứa khóa công khai của người đặt cược và Babylon để đảm bảo xác minh quyền sở hữu.

Thiết kế này đảm bảo rằng hành vi đặt cược có thể được theo dõi đầy đủ trên chuỗi, với bằng chứng rõ ràng về quyền sở hữu và các quy tắc minh bạch.

Nghiên cứu điển hình: Tài chính Lombard

Để cho thấy phương pháp này hoạt động như thế nào trong thực tế, chúng tôi Lombard Tài chính đã được xác minh bằng công cụ nguồn mở Proof of TVL.

Sau đây là quy trình xác minh hoàn chỉnh:

1. ví tiền gửi

Bắt đầu từ việc người dùng gửi BTC vào ví của Lombard. Những ví này đại diện cho dòng tiền ban đầu vào hệ thống.

2. Theo dõi các giao dịch đến ví cầm cố

Theo dõi BTC chảy từ ví tiền gửi đến ví đặt cược do Lombard kiểm soát. Xác định tất cả các giao dịch đặt cược theo thông số kỹ thuật đặt cược của Babylon.

3. Xác minh quyền sở hữu

Sử dụng các quy tắc giao thức của Babylon Xác nhận rằng khóa công khai bắt buộc được bao gồm trong giao dịch đặt cọc để xác minh quyền sở hữu. Đảm bảo giao dịch tuân thủ tập lệnh khóa đặt cược.

4. Tính TVL thực

Tóm tắt đã xác minh Lượng BTC đầu ra trong giao dịch cầm cố để tính toán tài sản thế chấp trên chuỗi. Tỷ lệ tài sản thế chấp được tính bằng cách so sánh tài sản thế chấp với tổng nguồn cung LBTC.

Qua các bước trên, chúng tôi tính toán LST TVL của Lombard như sau:

· Chuỗi BTC Tài sản thế chấp: 16.580,9220 (15.028,3565 BTC / 90,64% đặt cược)

· LBTC Tổng nguồn cung: 16.386,4157 (101,19% được thế chấp quá mức)

· Thời gian xác minh mới nhất: ngày 4 tháng 1 năm 2025, 7:30 tối theo giờ Thái Bình Dương

· Trạng thái: An toàn (101,19% được thế chấp quá mức)

Chi tiết xác minh:

· 90,64% được thế chấp

Trong số 16.580,9220 BTC trong tài sản thế chấp trên chuỗi, có 15.028,3565 BTC được đặt cược tích cực theo thông số kỹ thuật của Babylon.

· 101,19% được thế chấp quá mức

Tổng nguồn cung LBTC khối lượng là 16.386,41, trong khi tài sản thế chấp trên chuỗi là 16.599 BTC.

· Tính minh bạch hoàn toàn trên chuỗi

Mọi giao dịch cam kết có thể truy nguyên trực tiếp đến địa chỉ gửi tiền của giao thức Lombard và việc xác minh quyền sở hữu tuân thủ các quy tắc đặt cược.

Quy trình xác thực được hoàn tất vào ngày 4 tháng 1 năm 2025 lúc 7:30 tối theo giờ Thái Bình Dương (tại thời điểm viết bài) và dữ liệu có thể tái tạo hoàn toàn và không yêu cầu sự can thiệp của con người. Thông qua công cụ nguồn mở Bằng chứng về TVL của chúng tôi, bất kỳ ai cũng có thể xác minh độc lập dữ liệu TVL của LBTC trong thời gian thực.

Đây là sự minh bạch thực sự.

Mặc dù giải pháp này mang lại mức độ minh bạch cao nhưng nó có một lỗ hổng nghiêm trọng: nó dựa vào việc tin cậy vào giao thức để tính toán và báo cáo chính xác TVL .

Vậy có cách nào để loại bỏ sự phụ thuộc này và cho phép bất kỳ ai cũng có thể tự tin xác minh kết quả một cách độc lập không? Bằng chứng không có kiến thức (ZKP) đưa ra một giải pháp tiềm năng.

Sử dụng bằng chứng không có kiến thức để xác minh TVL

Bằng chứng không có kiến thức, Một lợi thế lớn của ZKP là cơ chế tin cậy được mã hóa và chi phí xác minh cực thấp, vì vậy người dùng có thể xác minh bằng chứng không có kiến thức trực tiếp trên các thiết bị khách như điện thoại di động hoặc trình duyệt. Điều này làm giảm đáng kể các giả định khó khăn và tin cậy khi xác minh TVL. Giờ đây, người dùng thậm chí không cần phải tin tưởng vào bên thứ ba đang chạy giao thức xác minh TVL.

Bằng chứng không có kiến thức được sử dụng để xác minh LST TVL được thể hiện như sau:

Bằng chứng dự trữ từ ví BTC + LST trên LST trên Babylon ≥ tổng nguồn cung LST

BTC từ LST trên Babylon

· Theo Babylon Thông số giao dịch: Để một giao dịch được coi là giao dịch đặt cược hợp lệ, phải đáp ứng các điều kiện sau:

·Giao dịch cần phải có đầu ra Taproot và khóa chi tiêu Đường dẫn bị vô hiệu hóa và được gửi tới cây tập lệnh bao gồm ba tập lệnh: tập lệnh khóa thời gian, tập lệnh không liên kết và tập lệnh gạch chéo. Đầu ra này được gọi là stake_output và giá trị của nó được gọi là stake_amount.

· Giao dịch cần chứa đầu ra OP_RETURN với nội dung sau: Global_parameters.tag, version, staker_pk (khóa công khai của người đặt cược), Finality_provider_pk (khóa chung của nhà cung cấp dịch vụ cuối cùng ), stering_time (thời gian đặt cược).

Để xác minh LST BTC trên Babylon, trước tiên chúng tôi cần kiểm tra tính hợp lệ của giao dịch đặt cược. Ví dụ: xác minh rằng đầu ra Taproot và OP_RETURN có chứa cùng một khóa chung.

Bằng chứng dự trữ cho ví LST

Chúng tôi có thể áp dụng tiêu chuẩn Giao thức chứng minh dự trữ, chẳng hạn như giao thức chứng minh dự trữ do Vitalik Buterin đề xuất: https://vitalik.eth.limo/general/2022/11/19/proof_of_solvency.html.

Ngoài ra, Shumo et al. cũng đề xuất một phiên bản cải tiến hơn một chút.

Đọc thêm: Cây tổng Merkle SNARKed: Thực hành giao thức bằng chứng dự trữ được đề xuất của Vitalik.

Chi tiết kỹ thuật duy nhất là chúng ta cần thay thế thuật toán chữ ký được Ethereum sử dụng bằng thuật toán được Bitcoin sử dụng. Ví dụ: trong khi cả Bitcoin và Ethereum đều sử dụng ECDSA thì Bitcoin đã chọn SHA thay vì Keccak làm thuật toán băm an toàn.

Tổng nguồn cung LST

Điều này được cung cấp bởi người dùng A đầu vào của công chúng.

Xác minh TVL thông qua bằng chứng không có kiến thức có thể giảm thiểu rủi ro đối tác một cách hiệu quả đồng thời hạ thấp ngưỡng cho bất kỳ kết quả xác minh người dùng nào.

Con đường tương lai của BTCFi

Bitcoin luôn thể hiện sự tin cậy, tính phân cấp và tính minh bạch. Tuy nhiên, với sự gia tăng nhanh chóng của dữ liệu TVL sai lệch trong không gian đặt cược Bitcoin, những nguyên tắc cốt lõi này có nguy cơ bị xói mòn.

Giải pháp rất rõ ràng: Xác minh TVL thông qua bằng chứng không có kiến thức cung cấp một con đường rõ ràng dẫn đến trách nhiệm giải trình thực sự.

Bằng cách loại bỏ sự phụ thuộc vào niềm tin và khiến bất kỳ ai cũng có thể xác minh dự trữ, chúng tôi có thể xây dựng lại niềm tin của người dùng vào Bitcoin LST và đảm bảo BTCFi phát triển “thực sự” trên cơ sở .

Sự tham gia liên tục

Chúng tôi tin vào sức mạnh của sự tiến bộ tập thể. Đây là cách bạn có thể giúp thúc đẩy điều này:

· Cung cấp thêm phân tích xác thực TVL: Giúp mở rộng phạm vi tiếp cận của công cụ và đóng góp tính minh bạch cho các phân tích giao thức BTCFi khác. Tính minh bạch là nỗ lực hợp tác trên toàn bộ hệ sinh thái.

· Đóng góp PR: Cải thiện công cụ hoặc đề xuất các tính năng mới (ví dụ: triển khai zk-proofs).

· Đặt ra các tiêu chuẩn ngành: Hợp tác với chúng tôi để tạo ra các tiêu chuẩn minh bạch BTCFi công khai, có thể kiểm chứng.

· Tuyên truyền: Chia sẻ bài viết này để nâng cao nhận thức về sự cần thiết của việc xác minh TVL không đáng tin cậy.

Đính kèm: Toàn văn báo cáo và địa chỉ nguồn mở của công cụ xác minh

Bằng chứng về liên kết TVL GitHub

Báo cáoLiên kết gốc