Thảo luận với Bitlayer, CKB và Bool Network (Phần 2): Quan điểm về các giải pháp kỹ thuật của hệ sinh thái BTC

Người dẫn chương trình: Jomosis, Geek web3

Khách mời: Kevin He, Đồng sáng lập Bitlayer;

Baiyu, Đối tác Quỹ CKB Eco;

Kai, Nhà nghiên cứu của Bool Network

Vào tối ngày 16 tháng 5, Geek web3 đã mời các khách mời từ Bitlayer, CKB và Bool Network để thảo luận về các vấn đề liên quan đến Bitcoin Layer 2 trên Twitter Space. Nhiều chủ đề thú vị đã được đề cập, và do cuộc thảo luận kéo dài, bản ghi chép đã được chia thành hai phần. Phần thứ hai của cuộc thảo luận bao gồm:

So với Ethereum, Bitcoin không phù hợp làm lớp cơ sở cho Layer 2. Những trở ngại nào mà nó đặt ra cho Layer 2?

Gần đây, cầu nối chuỗi chéo xlink đã bị hack hơn 4 triệu đô la do rò rỉ khóa. An ninh của các cầu nối chuỗi chéo, đặc biệt là cầu rút tiền, là một trong những vấn đề cốt lõi của Layer 2. Đội ngũ của bạn giải quyết các vấn đề an ninh của cầu rút tiền như thế nào?

Mạng Lightning và giao thức RGB từng được kỳ vọng rất cao, nhưng sự phát triển của hệ sinh thái của chúng lại gây thất vọng. Quan điểm của bạn về vấn đề này là gì?

Trong hệ sinh thái Bitcoin Layer 2 hiện tại, dự án nào vượt trội về công nghệ hoặc tổng thể? Tại sao?

Những vấn đề nào cần được giải quyết để Bitcoin Layer 2 đạt được sự phổ biến như Ethereum Layer 2?

Trong suốt cuộc thảo luận, các khách mời thường xuyên đưa ra những nhận xét sâu sắc. Baiyu thẳng thắn nói: "Tôi nghĩ trở ngại lớn nhất cho hệ sinh thái Bitcoin là Ethereum đã quá thành công, khiến nhiều người có tư duy sâu sắc về Ethereum."

Do nội dung phong phú, chúng tôi đã chia nó thành hai phần. Dưới đây, chúng tôi mời bạn đọc phần thứ hai và lấy cảm hứng từ những bài phát biểu xuất sắc của các khách mời.

1. Jomosis: Bitcoin thực sự không phù hợp làm lớp cơ sở cho Layer 2. Những trở ngại nào mà nó đặt ra cho Layer 2?

Kevin: Trở ngại chính là việc triển khai công nghệ Layer 2. Cá nhân tôi tin rằng chìa khóa cho Layer 2 là liệu các nhà đầu tư lớn, đặc biệt là các "cá voi", có nhận ra và cảm thấy an toàn với nó hay không. Tuy nhiên, từ những gì tôi hiểu, nhiều nhà đầu tư lớn hoặc "cá voi" vẫn ngần ngại chuyển BTC sang Layer 2 hoặc tham gia vào các kênh lợi nhuận không đáng tin cậy, và họ thường không tin tưởng vào CEX.

Chúng ta có thể thấy các dự án như Babylon với mô hình an ninh rõ ràng có thể giải quyết một số vấn đề, dần dần nhận được sự công nhận từ các nhà đầu tư Bitcoin và thậm chí là các nhà đầu tư tổ chức. Điều này cho phép nhiều người thấy rằng Bitcoin có thể chuyển sang Layer 2 hoặc một khu vực khác một cách an toàn, khóa nó trên chuỗi gốc và kiếm lợi nhuận ở nơi khác, dần dần nhận được sự chấp nhận trong nhận thức của người dùng.

Quay lại câu hỏi ban đầu của chúng ta, từ góc độ kỹ thuật, vấn đề cốt lõi là những hạn chế của Bitcoin. Cụ thể, Bitcoin thiếu khả năng xác minh trên chuỗi. Khi nó thiếu khả năng xác minh, việc xác minh một hành động rút tiền trên Layer 2 khi chuyển lại Layer 1 trở nên khó khăn, làm cho các cầu nối chuỗi chéo hai chiều an toàn khó thực hiện.

Thêm vào đó, dưới mô hình UTXO, mỗi UTXO là một không gian song song độc lập, làm cho việc tạo ra các kịch bản liên quan trở nên khó khăn. Các tính năng như Covenants vẫn chưa nhận được sự chấp nhận từ cộng đồng.

<

Một điểm khác là Bitcoin thiếu một trạng thái toàn cầu. Không có trạng thái toàn cầu, nhiều chức năng như lối thoát hiểm và rút tiền bắt buộc, hoặc các kịch bản dựa trên kết quả xác minh nhất định, không thể được thực hiện. Chúng chỉ có thể đạt được thông qua các chỉ số ngoài chuỗi, các nút nhẹ đọc giao dịch, hoặc các phương pháp giao dịch cụ thể để lập chỉ mục ngược hoặc liên kết.

Tóm lại, hiểu biết về Bitcoin và Layer 2 cần được nâng cao, và cần có những đột phá kỹ thuật. Ví dụ, CKB có những đổi mới như mô hình Cell, và BitVM cố gắng thực hiện xác minh trên Bitcoin, làm cho hệ sinh thái Bitcoin rất khác biệt và tốt hơn trước.

Baiyu: Tôi nghĩ trở ngại lớn nhất là Ethereum đã quá thành công, khiến nhiều người có tư duy Ethereum ăn sâu. Ethereum đã rất tiên phong vào thời điểm đó, phá vỡ cộng đồng cơ bản của Bitcoin và cho thấy rằng blockchain có thể được sử dụng như một nền tảng hợp đồng thông minh, từ bỏ mô hình UTXO để chuyển sang mô hình tài khoản.

Mặc dù Ethereum có vẻ tiên phong vào thời điểm đó, nhưng qua nhiều năm, rõ ràng rằng Ethereum phù hợp nhất cho các ứng dụng tài chính. Ngay cả người sáng lập của nó cũng thừa nhận rằng đó là một thế giới tài chính hóa cao, với ENS là ứng dụng phi tài chính lớn duy nhất, điều này lại được thúc đẩy bởi một bình luận từ Vitalik Buterin.

Hiện tại, khi chúng tôi xây dựng trong hệ sinh thái Bitcoin, chúng tôi thường mang theo những thứ từ Ethereum. Mọi người đang xây dựng trong hệ sinh thái Bitcoin, không biết khi nào họ có thể bị ảnh hưởng bởi một bình luận từ các lực lượng hiện có của Ethereum. Gần đây, tôi gặp một người bạn mà tôi muốn tham gia vào đội CKB Bắc Mỹ, nhưng anh ấy đã ở trong cộng đồng Ethereum một thời gian dài. Sau khi nghe ý tưởng của tôi, anh ấy hỏi, "Tại sao làm điều này trong hệ sinh thái Bitcoin khi nó đã có trên Ethereum?"

Nhiều người ưu tú chia sẻ quan điểm của anh ấy, nghĩ rằng những gì đang được làm trong hệ sinh thái Bitcoin đã có trên Ethereum, vậy tại sao phải bận tâm với Bitcoin? Tại sao phải bắt đầu lại? Tôi mệt mỏi khi nghe những câu hỏi như vậy, vì vậy tôi tin rằng điều quan trọng nhất lần này là suy nghĩ về cách sử dụng hệ sinh thái Bitcoin để làm những điều mà hệ sinh thái Ethereum không thể. Ethereum tiếp tục thay đổi, cuối cùng tập trung vào Staking và Restaking. Chúng ta có nên làm điều tương tự trong hệ sinh thái Bitcoin không?

Tôi nghĩ thoát khỏi tư duy Ethereum là chìa khóa và là trở ngại lớn nhất để thu hút tài năng hàng đầu vào hệ sinh thái Bitcoin. Làm thế nào chúng ta có thể thu hút những bộ óc tốt nhất để xây dựng trong hệ sinh thái Bitcoin và đẩy blockchain tiến lên?

2. Jomosis: Gần đây, cầu nối chuỗi chéo xlink đã bị hack mất hơn 4 triệu đô la do rò rỉ khóa. An ninh của các cầu nối chuỗi chéo, đặc biệt là các cầu nối rút tiền, là một trong những vấn đề cốt lõi của Layer 2. Nhiều giải pháp Layer 2 vẫn sử dụng các cầu nối đa chữ ký đơn giản, dễ bị tấn công từ bên trong hoặc bên ngoài. Khách mời có thể giới thiệu cách đội của họ giải quyết các vấn đề an ninh của các cầu nối rút tiền không?

Kai: Nói một cách đơn giản, vấn đề với các cầu nối chuỗi chéo của Bitcoin là, do kịch bản không hoàn chỉnh của Bitcoin, không thể thực hiện các tính toán xác minh nhất định trên chuỗi Bitcoin bằng các cơ chế của Ethereum. Dựa trên vấn đề này, chúng tôi tại Bool Network đã nghĩ ra nhiều giải pháp. Cách đơn giản nhất là coi mỗi Layer 2 như một CEX tập trung, nơi một người quản lý tài sản phi tập trung quản lý các giao dịch chuỗi chéo.

Bool Network tiếp tục cách tiếp cận này bằng cách làm cho người quản lý tài sản trở nên phi tập trung hơn. Để đạt được điều này, bước đầu tiên là giải quyết vấn đề an ninh của các nhân chứng cầu nối chuỗi chéo, điều này có thể đạt được thông qua truy cập không cần phép sử dụng POS. Sau đó, chúng tôi sử dụng TEE và MPC cùng với RingVRF mà chúng tôi đề xuất để chọn ngẫu nhiên các nhân chứng cầu nối chuỗi chéo từ mạng Bool. Nói đơn giản, trong số 200 nút, một vài nút được chọn ngẫu nhiên

được chọn bởi một thuật toán để làm nhân chứng cầu nối chuỗi chéo.

TEE đảm bảo rằng tất cả logic mã chạy theo các ràng buộc đã chỉ định, làm cho các bên bên ngoài khó xâm nhập vào mã chạy trong TEE hoặc sửa đổi dữ liệu một cách ác ý. Dựa trên điều này, giải pháp MPC của chúng tôi có thể liên tục chuyển đổi người quản lý khóa cầu nối chuỗi chéo giữa hàng trăm nút trong mạng Bool.

Tuy nhiên, các nút mạng Bool là công khai, vì vậy chúng tôi cũng cần giải quyết các vấn đề về quyền riêng tư để ngăn chặn kẻ tấn công suy luận ra ai là người quản lý khóa cầu nối chuỗi chéo. Chúng tôi đề xuất RingVRF với các tính năng bảo vệ quyền riêng tư. Nói một cách đơn giản, bạn có thể chứng minh rằng khóa công khai của bạn là một phần của một tập hợp N khóa công khai (tập hợp này được ẩn thông qua các phương pháp mã hóa), và sau đó bạn chứng minh rằng bạn thuộc về

Khi một thành viên của tập hợp được thực hiện thông qua ZK, bạn có thể chứng minh danh tính của mình mà không tiết lộ khóa công khai của bạn là gì, chỉ cần phát sóng một khóa công khai tạm thời để liên lạc.

Vì vậy, logic tổng thể của chúng tôi rất rõ ràng: Chúng tôi ẩn các nút DHC (Dynamic Hidden Committee) của cầu nối chuỗi chéo trong toàn bộ mạng lưới nhân chứng, có thể có hàng trăm hoặc hàng nghìn nút. Sau đó, chúng tôi sử dụng ZK+RingVRF để ẩn danh tính (khóa công khai) của mỗi nút nhân chứng trong DHC, để thế giới bên ngoài không biết ai là nhân chứng của cầu nối chuỗi chéo. Ngoài ra, vì mỗi nút phải chạy TEE, các mảnh khóa riêng của MPC và các chương trình cốt lõi, và tất cả các quá trình tính toán đều được ẩn trong môi trường TEE, không ai biết nội dung tính toán cụ thể. Ngay cả các nhân chứng cầu nối chuỗi chéo được chọn cũng không biết họ đã được chọn, ngăn chặn cơ bản sự thông đồng hoặc xâm nhập từ bên ngoài.

Baiyu: Đối với CKB, chúng tôi phân loại tài sản thành hai loại: một là chính Bitcoin, và loại kia là các tài sản phái sinh phát hành trên Bitcoin, chẳng hạn như BRC-20 hoặc các loại rune khác nhau. Chúng tôi đã nghiên cứu nội bộ rằng nếu Bitcoin không trải qua một đợt hard fork hoặc soft fork, giải pháp cầu nối/lớp thứ hai lý tưởng nhất cho khả năng xác minh là BitVM, nhưng BitVM vẫn cần một thời gian dài để triển khai. Do đó, có thể coi rằng trong ngắn hạn, không có cách nào an toàn về mặt mật mã để di chuyển Bitcoin một cách an toàn giữa lớp thứ nhất và lớp thứ hai.

Trong tình huống này, chúng tôi tin rằng các cầu nối chuỗi chéo Bitcoin dễ rơi vào hai cực: hoặc là cực kỳ tập trung, chẳng hạn như các tổ chức tài chính với người quản lý được cấp phép, nơi các chủ sở hữu lớn cảm thấy an toàn vì có sự giám sát pháp lý. Đại diện của loại giải pháp này thực sự là WBTC, có giá trị thị trường hàng chục tỷ trên Ethereum, đúng không? Nó được thực hiện bởi công ty BitGo.

Giải pháp cầu nối chuỗi chéo cực đoan khác là càng phi tập trung càng tốt. Nhưng sự khác biệt giữa các cầu nối là rất đáng kể; không phải tất cả các cầu nối đều giống nhau. Sự khác biệt giữa các cầu nối có thể còn lớn hơn sự khác biệt giữa các cầu nối và không phải cầu nối. Điều quan trọng là phải hiểu mức độ tin cậy của cầu nối. Mục tiêu cuối cùng là đạt được điều gì đó tương tự như mô hình POS, dựa vào các biện pháp an ninh kinh tế để tiếp cận mức độ an ninh mật mã, nơi các nhân chứng có thể bị trừng phạt nếu họ hành động ác ý.

Tuy nhiên, các mô hình khác nhau của cầu nối chuỗi chéo Bitcoin đã được thử nghiệm trên các cầu nối chuỗi chéo BTC-ETH khác nhau, và nhiều phương pháp đã được nghĩ ra từ lâu để di chuyển Bitcoin sang chuỗi Ethereum. Không cần chúng tôi phải nghĩ ra những điều khác. Trong số các giải pháp phi tập trung hơn, tôi đã thấy TBTC, nhưng TBTC có thể không thân thiện với người dùng và không được sử dụng rộng rãi.

Chúng tôi tại CKB cũng đang nói chuyện với Bool Network để xem cách hợp tác. Chúng tôi cũng đang làm việc trên các giải pháp tương tự như WBTC. Một giải pháp khác là tương tự như RGB++ hoặc các giao thức tài sản loại UTXO khác, có thể đạt được các chuyển giao không cần tin cậy giữa CKB

và các chuỗi công khai UTXO khác thông qua liên kết đồng hình.

Về việc liệu liên kết đồng hình có thể kết hợp với DLC hoặc một số tiến bộ từ phía BitVM để cho phép nó được xác minh trên BTC, sau đó chúng tôi sử dụng RGB++ để phát hành RBTC, tương tự như Wrapped BTC, chúng tôi đang xem xét loại giải pháp này, có vẻ như có hy vọng, nhưng chúng tôi chưa thể đưa ra kết luận.

Vì vậy, mọi người nên nhận thức rằng một cầu nối giống như một nồi mật ong, với rất nhiều tiền bị khóa bên trong, và cũng có nguy cơ rằng, ngoài các cuộc tấn công của hacker, đội ngũ có thể đột nhiên gặp phải các lực lượng bên ngoài không thể cưỡng lại, như Multichain, và tiền có thể bị mất.

Kevin: Hãy để tôi nói ngắn gọn về vấn đề cầu nối. Đầu tiên, không có mối tương quan tuyệt đối giữa an ninh và phi tập trung, như FireBlocks, họ cũng quản lý rất nhiều quỹ, nhưng chúng tôi chưa thấy họ mất nhiều tiền. Ngược lại, những cầu nối phi tập trung đó mất tiền mỗi ngày, vì vậy hiện tại, không có mối tương quan tuyệt đối giữa an ninh và phi tập trung.

Thứ hai, chúng ta vẫn cần tìm các cầu nối tiên tiến hơn, điều này đòi hỏi chúng ta hoặc cộng đồng phải tạo ra những thứ sáng tạo để làm cho cầu nối không cần tin cậy, vì Trustless tự nó sẽ có lợi cho người giám sát của cầu nối, làm cho nó an toàn hơn, đó là điều chúng ta cần theo đuổi.

Sau đó, hãy nhìn vào mô hình của cầu nối. Các cầu nối truyền thống về cơ bản là người dùng ủy thác quỹ của họ cho nhà điều hành cầu nối để bảo quản, và người dùng hoàn toàn mất kiểm soát đối với tài sản của họ. Hướng đi của các quỹ được kiểm soát thông qua đa chữ ký, POS, bằng chứng gian lận, hoặc xác minh ZK để chứng minh tính hợp lệ của các thông điệp xuyên chuỗi. Loại mô hình này có một vấn đề: người dùng hoàn toàn mất kiểm soát đối với tài sản của họ, vậy có cách nào để người dùng giữ lại một phần kiểm soát không?

Trong quá trình nghiên cứu tại Bitlayer, chúng tôi nhận thấy rằng mô hình DLC có thể mang lại một số thay đổi mới. Trong mô hình DLC, khi người dùng và nền tảng khóa tài sản, nó được thực hiện thông qua phương pháp đa chữ ký 2-2 và tiền ký kết, dự đoán các kết quả trong tương lai, vì vậy người dùng không hoàn toàn mất kiểm soát, và nếu đó là cầu nối OP-DLC, kịch bản tồi tệ nhất là gặp phải cầu nối xuyên chuỗi không hợp tác, nhưng nó sẽ không dẫn đến việc chiếm đoạt tài sản. Cuối cùng, chúng tôi nhận thấy rằng các giải pháp cầu nối dựa trên DLC hoặc kênh có thể mang lại những thay đổi mới trong các mô hình tin cậy hoặc các kế hoạch phân phối quyền lực.

Vì vậy, trong sách trắng kỹ thuật của chúng tôi và giai đoạn thứ hai của testnet, sẽ có một số sự tham gia trong lĩnh vực này, hy vọng cung cấp cho thị trường hoặc cộng đồng một lựa chọn mới.

Hãy nói về vấn đề rò rỉ khóa. Hầu hết các vụ trộm lớn trong quá khứ đều do rò rỉ khóa, thông qua kỹ thuật xã hội hoặc các lý do khác. Vậy chúng ta nên quản lý khóa như thế nào? Giải pháp MPC có thể giải quyết một phần vấn đề, và sau đó có các nguyên tắc như tách biệt lạnh-nóng và tách biệt vai trò đa chữ ký, thực sự là các tiêu chuẩn của ngành. Chúng tôi sẽ cung cấp cho cộng đồng nhà phát triển của chúng tôi một cái gì đó tương tự như Sổ tay Bảo mật.

3. Jomosis: Câu hỏi tiếp theo là về Mạng Lightning và giao thức RGB. Cả hai dự án đều được kỳ vọng rất cao trong quá khứ, nhưng sự phát triển của hệ sinh thái của chúng đã gây thất vọng. Quan điểm của các khách mời về vấn đề này là gì?

Baiyu: Tuyến đường yêu thích của chúng tôi cho Bitcoin là Mạng Lightning. Như Cipher và Jan đã nói, Mạng Lightning là ngọn hải đăng của thế giới Bitcoin, và chúng tôi rất hy vọng thúc đẩy những thứ liên quan đến Mạng Lightning. Tuy nhiên, Mạng Lightning đã được xây dựng trong hệ sinh thái Bitcoin trong năm hoặc sáu năm, đúng không? Một công ty lớn như Lightning Labs đang thúc đẩy nó, nhưng

tiến độ đã rất chậm. Tôi nghĩ đây là một vấn đề mà cộng đồng Bitcoin đang gặp phải, vì vậy cần có nhiều đội ngũ như CKB xuất hiện.

Chúng tôi thấy rằng CKB đề xuất xây dựng Mạng Lightning của riêng mình, và sau đó RGB++ có thể được tái sử dụng trong Mạng Lightning, và các hành động phát triển của Lightning Labs cũng đã tăng tốc. Chúng tôi tin rằng Mạng Lightning nên trở nên mở hơn, thay vì tập trung quyền phát ngôn vào tay một vài công ty tập trung, mà trở thành một tiêu chuẩn mở, có thể tương thích với bất kỳ tài sản UTXO nào tuân thủ tiêu chuẩn trên lớp Bitcoin. Nhưng Lightning Labs hiện đang tập trung hơn vào việc tự làm Taproot Assets, và cơ sở hạ tầng Mạng Lightning sẽ trước tiên tương thích với Taproot Assets, không trở nên hoàn toàn mở.

Chúng tôi hy vọng rằng hệ sinh thái Bitcoin có thể tiếp tục thúc đẩy sự mở của các tiêu chuẩn kỹ thuật như Mạng Lightning. Theo quan điểm của chúng tôi, hiện tại nó thiên về ToB hơn là trực tiếp ToC. Nhiều người dùng không thể chịu đựng được trải nghiệm vận hành của Mạng Lightning, và cái sau hy sinh sự tiện lợi của UX để đảm bảo an ninh. Để đạt được sự tiện lợi, một số an ninh phải được nhượng bộ. Nhiều nhà cung cấp dịch vụ tương tự như các tổ chức tài chính tồn tại trong hệ sinh thái Mạng Lightning. Chúng tôi có thể thấy rằng các tổ chức này đã có một số thỏa hiệp về an ninh, nhưng sản phẩm của họ rất tiện lợi, chẳng hạn như LSD, cũng xem xét tuân thủ trong thiết kế giải pháp. Đây là những gì tôi biết về tiến độ của Mạng Lightning.

Sau đó Mạng Lightning của riêng CKB sẽ có mặt trên testnet vào khoảng giữa tháng 6, và một số thử nghiệm sẽ bắt đầu. Chúng tôi mong đợi mọi người thử nghiệm một số thứ của chúng tôi. Chúng tôi hy vọng rằng Mạng Lightning, kết hợp với RGB++, và một ví PassKey như Joyid, có thể thực sự được sử dụng trên quy mô lớn.

Về chủ đề thứ hai, RGB, tôi nghĩ khi chúng ta thảo luận về nó, tốt hơn là thảo luận trực tiếp về hai điều mà nó bao gồm. Một là CSV, đó là xác thực phía khách hàng, một ý tưởng mở rộng rất quan trọng trong cộng đồng Bitcoin. Thật không may, CSV đã bị chôn vùi và không được thảo luận nhiều. Nhiều người vẫn muốn sử dụng cách tiếp cận của Ethereum để mở rộng Bitcoin, nhưng khi mở rộng Bitcoin, không phải là tạo ra một chuỗi khác ngoài chuỗi Bitcoin, mà là tạo ra một mạng P2P ngoài chuỗi.

Cốt lõi của cộng đồng Bitcoin, theo tôi, là P2P, đó là kết nối ngang hàng, cho phép chúng ta trực tiếp xác minh những điều quan trọng với nhau. CSV về cơ bản là ý tưởng này, đó là xây dựng một mạng P2P ngoài chuỗi Bitcoin, nơi mọi người có thể tự phát xác minh tính hợp lệ của các giao dịch giữa hai người. Để đạt được điều này, có một khái niệm cốt lõi khác, đó là con dấu sử dụng một lần, sử dụng UTXO trên chuỗi Bitcoin như là Con Dấu Sử Dụng Một Lần.

Hai điểm trên là cốt lõi của giao thức RGB.

心的两点，可以做很多很多文章，CSV你可以把它看作一个服务，然后你可以做一个DAPP形态的CSV平台，CSV可以用as a service的形式去做。当然CKB基于RGB做的最核心的事，就是做了RGB ++，我们把CKB当做RGB在链外的一个客户端，通过同构绑定就可以保证安全。

其实还有一个比较大胆的想法，就是基于比特币做CSV可能不是最好的选择，因为比特币的验证能力有限，但你可以在CKB上去做CSV，包括在CKB上结合Nostra去做一些事情。我们这几天可能就会发布一个技术方案，就是说 Nostra怎么结合CKB，然后鼓励很多项目方来做一些社交相关的东西。

总而言之，我总结一下，大概就是比特币社区有RGB的思路，有闪电网络的思路，这些都是比特币社区非常优秀的协议，应该被发扬光大，结合这些东西就可以做出我前面提到的以太坊上做不到的东西。以太坊当年是想做闪电网络的，如果是进圈早的人，应该知道以太坊有一个东西叫雷电网络，后来做着做着就不做了，完全放弃掉了，但这是比特币能做的事情，那我们为什么不沿着这个方向继续往下走呢？

而且据我所知，以太坊那边也有一些项目在做CSV客户端验证的事情，但这些东西其实都来自于比特币社区，所以我们是可以把它发扬光大的。

Kevin：关于闪电网络，没记错的话，最早是想要做小额支付，但这里有个根上的问题，就是用比特币来做小额支付不如用稳定币做，闪电网络本身支持的资产类型比较匮乏是个问题。像Ordinals还有BRC-20、Runes这种协议的被认可，结合这种新的资产发资产协议来推出稳定币，然后在闪电网络里面进行支付或者交换，这个事情是不是可能有新的发展？我也是非常期待。

我们在启动Bitlayer之前其实调研过RGB，但我们没有采用这样的技术路线，觉得这种小众的协议还需要一些市场的教育。对于我们来讲，会更加考虑市场多一些，会更加考虑被广泛被接受的东西，所以我们最终尝试在比特币上去做BitVM，并且以现在的BitVM社区规模，新的技术突破真的有希望实现，在不需要多少的BTC主网软硬分叉的情况下都可以做，而且 chúng tôi về BitVM đã chạy thử nghiệm thành công.

Tổng thể mà nói, chúng tôi hy vọng rằng toàn bộ hệ sinh thái Bitcoin sẽ nở rộ, để nhiều quan điểm được mọi người công nhận. Bitlayer thực sự cũng có khả năng hỗ trợ nhiều VM hoặc nhiều mô hình an ninh, sau khi có đột phá về khả năng xác thực, chúng tôi cũng có thể hỗ trợ thêm nhiều mô hình an ninh khác.